برای یافتن نفت در یک ناحیه نخست باید به کمک علم زمین شناسی و ژئو فیزیک معلوم می گردد که آیا ساختمان لایه های زمین در آن ناحیه مورد نظر نفتگیر می باشد یا خیر ؟ در صورتیکه نتیجه مثبت باشد کار حغاری آغاز می شود .
عملیات حفر چاه و رسیدن به هدف مورد نظر را حفاری می گویند . حفاری یکی از کارهای پیچیده ، گران ، طاقت فرسا و تخصصی در صنعت نفت بشمار می رود .
حفاری به وسیله دکل صورت می گیرد. دکل ابتدا بصورت قسمت های مجزا به محل آورده می شود و سپس آن را در محل سرهم کرده و آماده حفاری می کنند. حفاری در سه نوبت و به صورت 24 ساعته انجام می پذیرد .
دکل حفاری یک ستون عظیم فولادی به ارتفاع تقریبا 40 متر و به لحاظ شکل ظاهری مشابه تیرهای چهار پایه انتقال فشار قوی برق می باشد و در محلی که توسط زمین شناس تعیین می شود برای حفر چاه نصب می گردد .
محل نصب دکل را باید با سیمان زیر سازی کرده تا در مقابل وزن دکل حفاری و فشارهای وارده مقاومت کند . مصالح و لوازم حفاری از قبیل موتورها ، تلمبه ها ، مولدها ، لوله های حفاری و غیره را نیز باید به محل مذکور حمل کرد که مستلزم ساختن جاده ای است که مقاومت حمل بارهای سنگین را داشته باشد .
حداقل خطرات و پیامدهای عملیات حفاری را می توان به شرح زیر خلاصه نمود.
- عملیات حفاری و کنترل چاه
- آتش سوزی و انفجار
- برق
- مواد شیمیایی و قابل انفجار
- کار در ارتفاع
- مواد رادیو اکتیو
- استفاده از مواد منفجره
- شرایط آب و هوایی منطقه
- پسماند عملیات حفاری
- حمل و نقل
- سروصدا
- ظروف تحت فشار
- نشت گازهای سمی و قابل انفجار
- فوران چاه و سیستم شیرهای فوران گیر
- سقوط اشیا
- نشت مواد و آلودگی آب های زیر زمینی
- اجرای عملیات همزمان
- استفاده از جرثقیل ، بالابرها و متعلقات مربوطه
- انبارداری
- سیستم سیمان کاری و گردش گل حفاری
- ورود به فضای های بسته
- لیز خوردن و به هم خوردن تعادل
- ضربت خوردن بواسطه تاب خوردن بار معلق
- گیر کردن مابین قطعات دوار
بخش های زیر صرفا ذکر موارد کلی و عمومی از مباحث و الزامات HSE در ریگ های حفاری است :قبل از نصب دکل نسبت به جا نمایی و چیدمان ایمن کارگاه ، تجهیزات ، لوله ها ، انبارها و دفاتر اداری و مسکونی اقدام کنید .
از لوازم حفاظت فردی مناسب استفاده کنید .
در کلیه طبقات مختلف دکل خطرات و پیامدهای ناشی از سقوط از ارتفاع ، سرخوردن و به هم خوردن تعادل افراد را شناسایی کنید و برطرف نمایید .
کلیه مناطق کاری به خصوص طبقات مختلف دکل و راهروها را تمیز ، منظم و عاری از هرگونه لکه های روغن و مواد نفتی نگهدارید .
در محل هایی که ریسک لغزیدن و سر خوردن وجود دارد از سطوح مناسب زیر و عاج دار استفاده کنید .
دستورالعمل ها و کنترل های مربوط به ایمنی کار در ارتفاع را اجرایی نمایید .
اطراف پرتگاه را با نرده های محافظ ایمن کنید .
از مهار بودن پلکان ، نردبان ها و نرده ها اطمینان حاصل نمایید و بازرسی دوره ای کنید .
کابل های برق و شلنگ ها را جمع آوری و در محل های مناسب نگه درید . هیج گاه آنها را در مسیر رفت و آمد افراد و ماشین آلات و یا روی لبه های تیز و برنده قرار ندهید .
10 اطراف گودال ها و حفره ها را با روکش و حفاظ های مناسب ایمن کنید .
- دستورالعمل ها و تکنیک های مربوط به باربرداری ایمن و کار با وینچ را اجرایی نمایید .
- از سلامت کلیه قطعات و تجهیزات مربوط به عملیات باربرداری اطمینان حاصل نمایید .
- پیش بینی شرایط آب و هوایی را پیگیری و تمهیدات لازم را فراهم کنید .
- برای کار در شب نور کافی با رعایت استانداردهای مربوطه فراهم کنید .
- از جوشکاری ، برش کاری و انجام هر گونه کار گرم در جایی که خطر وجود مواد ، گاز و بخارات قابل اشتعال وجود دارد پرهیز کنید. برای انجام این گونه امور اخذ مجوز کار گرم از واحدهای مربوطه الزامی است .
- در کلیه مناطق کاری به خصوص در طبقات مختلف دکل سیلندرهای خاموش کننده مناسب و پتوی نسوز به تعداد کافی قرار دهید .
- از نصب و صحت عملکرد سیستم های اعلان و اطفای حریق مطمئن شوید .
- تعدادی از افراد را به عنوان آتش بان آموزش دهید و در مواقعی که کار گرم انجام می شود در محل مستقر نمایید . آتش بان ها لازم است حداقل تا نیم ساعت بعد از پایان کار در محل حضور داشته باشند .
- از نصب و صحت عملکرد دتکتورها و دستگاه های سنجش گاز ( پرتابل و ثابت ) ، آلارم های شنیداری و بصری به خصوص نواحی اطراف چاه مطمئن شوید .
- سیستم های ارتباطی را ارزیابی و آزمایش کنید .
- دستورالعمل های مربوط به کار در مناطق خطرناک را فعال کتید.
- روش های واکنش در برابر شرایط اضطراری را متناسب با پیشرفت عملیات حفاری و بروز خطرات بالقوه و جدید بازنگری کنید .
- دستورالعمل های مرتبط با حمل و نقل بار ترافیکی را اجرایی نمایید . از سلامت فنی کلیه ماشین آلات سنگین مطمئن شوید .
24قبل از بلند کردن و سرهم کردن قسمت های دکل از عدم وجود خطرات بالا سری مانند کابل های برق مطمئن شوید .
- . از مقاومت زمین و خاک جاده های دسترسی قبل از حرکت خودروهای سنگین اطمینان حاصل نمایید .
- دستورالعمل ها و علائم مربوط به نصب قفل و برچسب را اجرایی نمایید .
- برگه اطلاعات ایمنی مربوط به مواد افزودنی را بررسی و تمهیدات لازم را پیش بینی کنید .
- جنبه ها و پیامدهای زیست محیطی را شناسایی و ارزیابی کنید .
- مدیریت پسماند را متناسب با گزارش ارزیابی زیست محیطی طرح ریزی و اجرایی نمایید .
- برای مخازن سوخت محل مناسبی به صورت حوضچه بتونی با دیواره حداقل 50 سانتی متری بسازید .
- از نصب صحیح و عملکرد دقیق شیرهای فوران گیر اطمینان حاصل نمایید .
- حفارها و نفرات مرتبط با عملیات حفاری می بایستی دوره های مرتبط با حفاری و کنترل چاه را با موفقیت گذرانده باشند و گواهینامه های معتبر را به همراه داشته باشند .
شیرهای فوران گیر که اصطلاحا BOP نامیده می شود ، یکی از تجهیزات کنترل کننده چاه در حفاری و تعمیرات چاه می باشد . از تجهیزات کنترل کننده چاه به منظور جلوگیری از فوران سیالات به سمت چاه استفاده می شود . فوران اصطلاحا به جریان غیر کنترل شده گاز ، نفت یا دیگر سیالات چاه به اتمسفر یا به درون طبقات زیر زمینی گفته می شود . این اتفاق زمانی روی می دهد که فشار طبقات زیر زمینی از فشار اعمال شده به آنها به وسیله سیالات حفاری بالاتر رود . فوران باعث به خطر افتادن جان خدمه ریگ ، تخریب شدن ریگ ( که باعث میلیون ها دلار زیان می شود ) اتلاف مقادیر زیادی نفت و تخریب محیط زیست می شود . سیالات ( مثل نفت ، گاز یا آب نمک ) با نیروی بسیار زیادی به سمت بیرون چاه فوران می کنند و اگر این سیالات حاوی گاز نیز باشد ، مشتعل می شود.
